ความน่าจะเป็น (Probability)
ความหมาย

“อัตราส่วนจำนวนครั้งของเหตุการณ์หนึ่งที่เกิดขึ้น ต่อเหตุการณ์นั้น”

อัตราส่วนในทางพันธุศาสตร์ คือ อัตราส่วนทางจีโนไทป์ และอัตราส่วนทางฟีโนไทป์

กฎความน่าจะเป็น

1.        กฎการบวก (Addition Law)

·         เหตุการณ์ไม่สามารถเกิดขึ้นพร้อมๆกันได้

·         เรียกเหตุการณ์นี้ว่า mutually exclusive events

·         โอกาสที่เกิดเหตุการณ์อย่างใดอย่างหนึ่งจะเท่ากับผลบวกของโอกาสที่จะเกิดแต่ละเหตุการณ์

P(เหตุการณ์ A หรือ B อย่างใดอย่างหนึ่ง) = P(A) + P(B)

2.       กฎการคูณ (Multiplication Law)

·         เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ 2 เหตุการณ์หรือมากกว่า

·         เหตุการณ์เกิดขึ้นพร้อมกัน

·         เรียกเหตุการณ์นี้ว่า Independent events

โอกาสที่จะเกิดเหตุการณ์ A และ B พร้อมกัน = P(A) x P(B)

การคำนวณหาอัตราส่วนทางพันธุศาสตร์

1.        การหาชนิดและอัตราส่วนของเซลล์สืบพันธุ์

จำนวนชนิดของเซลล์สืบพันธุ์ = 2n
n คือ จำนวนคู่ของยีนในสภาพ heterozygous

2.       การคำนวณหาชนิดและอัตราส่วนของจีโนไทป์และฟีโนไทป์

·         การสร้างเป็นตาราง (punnet square)

·         การใช้สูตร
ชนิดของจีโนไทป์ = 3n
ชนิดของฟีโนไทป์ = 2n
n คือ จำนวนคู่ของยีนที่อยู่ในสภาพ heterozygous

กฎข้อที่ 1 ของเมนเดล (Mendel’s Law of Segregation)

-    ที่มที่มา: http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/science04/27/images/anaphase.jpg
  
  มีใจความว่า “ ยีนแต่ละคู่ที่ควบคุมแต่ละลักษณะทางพันธุกรรม
  ของสิ่งมีชีวิต จะแยกตัวจากกันเป็นอิสระไปสู่เซลล์สืบพันธุ์แต่ละเซลล์ ”
  
  ข้อเท็จจริง
  
    1.        ลักษณะถูกควบคุมโดยยีน
  
    2.       ยีนของแต่ละลักษณะมี 2 รูปแบบ
  
    3.       การสร้างเซลล์สืบพันธุ์มีการลดจำนวนโครโมโซม แต่ละเซลล์สืบพันธุ์จึงมียีนที่ควบคุมลักษณะหนึ่ง ๆ เพียง 1 รูปแบบ
  
    4.       การปฏิสนธิจะนำยีน 1 รูปแบบของพ่อมารวมกับยีน 1 รูปแบบของแม่
  
  ที่มา:http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/science04/27/images/mendel-expariment.jpg
  
  การศึกษาการถ่ายทอดของยีนสามารถเสนอได้ในรูปแบบตาราง (Punnett’s Square)
  
  
  
       ที่มา: http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/science04/27/images/table.jpg
  
  เพิ่มเติม
  
  ·         การผสมพันธุ์เพื่อศึกษาลักษณะใดลักษณะหนึ่งเช่น ศึกษาเฉพาะความสูง ศึกษาเฉพาะสีดอก เหล่านี้ เรียกว่า“Monohybrid cross”
  
  ·         ถ้าเป็นการผสมพันธุ์เพื่อศึกษา 2 ลักษณะเช่น ศึกษาความสูง ไปพร้อม ๆ กับศึกษาสีดอก จะเรียกว่า“Dihybrid cross”
  
  ·         การผสมแบบ heterozygous x heterozygous จะได้ลูกที่มี phenotype 2 แบบคือ เด่น กับ ด้อย แต่ genotype มี 3 แบบ คือ
  
  ·         เด่น   homozygous dominant
  
  ·         เด่น   heterozygous dominant
  
  ·         ด้อย   homozygous recessive
  
  การประยุกต์ใช้
  
  ในการผสมพันธุ์ถั่วลันเตา ในรุ่น f1 มีจีโนไทป์เป็น Gg ฟีโนไทป์      คือฝักสีเขียว   ซึ่งก็เปรียบได้กับเหรียญที่มี 2 หน้า    แล้วนำเหรียญ 2 เหรียญมาโยนเพื่อสุ่มการออกหัวหรือก้อย ดังตัวอย่างต่อไปนี้
  
  ที่มา : http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/science04/27/images/cross.jpg
  
  กฎข้อที่ 2 ของเมนเดล (Mendel’s Law of Independent Assortment)
  
  ที่มา : http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/science04/27/images/ff1.jpg
  
  มีใจความว่า “ ในการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ จะมีการรวมกลุ่มของหน่วยควบคุมลักษณะทางพันธุกรรม (ยีนเดียวของทุกยีน) ซึ่งการรวมกลุ่มนี้เกิดขึ้นอย่างอิสระ ”
  
  กฎการรวมตัวกันอย่างอิสระของยีน
  
  ยีนที่อยู่บนโครโมโซมคู่เดียวกัน หรืออยู่บนโครโมโซมต่างคู่กัน เมื่อแยกออกจากกัน ในขณะสร้างเซลล์สืบพันธุ์ตามกฎข้อ 1 นั้น จะมารวมกันอีกครั้งหนึ่งในขณะที่มีการปฏิสนธิเกิดขึ้น และการรวมตัวกันใหม่นี้จะเป็นไปอย่างอิสระโดยสามารถไปรวมกับจีนใดก็ได้ ไม่จำเป็นจะต้องกลับไปรวมกับคู่เดิมของตน
  
  คำถามหน่วยที่3.
  1.โอกาสที่จะเกิดเหตุการณ์อย่างใดอย่างหนึ่งจะเท่ากับ......และมีสูตรว่า.....
  
  2.ใจความสำคัญของกฎแห่งการแยกคือ...
  
  3.ยีนที่อยู่บนโครโมโซมคู่เดียวกัน หรืออยู่บนโครโมโซมต่างคู่กัน เมื่อแยกออกจากกัน ในขณะสร้างเซลล์สืบพันธุ์ตามกฎข้อ 1 นั้น จะมารวมกันอีกครั้งหนึ่งในขณะที่มีการปฏิสนธิ ทำให้เกิดกฎข้อที่ 2คือ...